next up previous
Next: Kilka zasad przeciwdzia³ania wych³odzeniu Up: Rady ogólne Previous: Zasady bezpieczeñstwa


Wych³odzenie organizmu (hipotermia)

Wych³odzenie jest to znaczny spadek temperatury cia³a spowodowany zaburzeniem pracy systemu regulacji temperatury cia³a lub zbyt szybkim ch³odzeniem organizmu w stosunku do jego zdolno¶ci wytwarzania ciep³a.

Wyró¿nia siê trzy stopnie wych³odzenia.

1.
Stadium marzniêcia, które charakteryzuje siê uczuciem marzniêcia, dreszczami i dr¿eniem miê¶ni. S³abn± ramiona i nogi, wystêpuj± zawroty g³owy i dezorientacja. Temperatura cia³a spada do 35$^\circ$C.

2.
Stadium wyczerpania, w którym pojawia siê brak wra¿liwo¶ci na bod¼ce i sztywnienie miê¶ni. Przech³odzony dostaje skurczów miê¶ni, zachowuje siê apatycznie i cierpi na zaburzenia ¶wiadomo¶ci. Temperatura cia³a wynosi od 34$^\circ$C do 30$^\circ$C.

3.
Stadium bezw³adno¶ci, kiedy poszkodowany ostatecznie traci przytomno¶æ. Puls i oddech s± ledwo wyczuwalne. Zanika reakcja ¼renic na ¶wiat³o, co jest spowodowane niedotlenieniem mózgu. Temperatura cia³a spada poni¿ej 30$^\circ$C.

4.
Je¿eli temperatura cia³a spadnie do 24$^\circ$C, najczê¶ciej nastêpuje ¶mieræ.

Sta³a temperatura cia³a utrzymuje siê dziêki termoregulacyjnym zdolno¶ciom organizmu, które s± wspomagane przez odpowiednie ubranie. Podczas p³ywania kajakiem przy niskich temperaturach powietrza i wody, ta samoregulacja mo¿e zostaæ zak³ócona. Najwiêksze zagro¿enie stanowi woda, która przewodzi ciep³o znacznie lepiej i och³adza organizm 25 razy szybciej ni¿ powietrze. Ró¿ne ¼ród³a podaj±, ¿e organizm mo¿e zniwelowaæ oziêbienie szybsze o 25-500% od strat ciep³a w powietrzu. W ka¿dym razie jest to znacznie mniej ni¿ 25 razy. Poni¿sza tabela pokazuje przeciêtny, oczekiwany czas prze¿ycia w zimnej wodzie, przez co nale¿y rozumieæ, ¿e osoby odporniejsze mog± przetrwaæ d³u¿ej, s³absze nieco krócej.

Przeciêtny czas prze¿ycia

Temperatura Skafander Skafander Inne
wody suchy mokry (neopren) ubranie
+15$^\circ$C ponad 6h 4h 2h
+10$^\circ$C 6h 2h 1h
+5$^\circ$C 3h 1h 30 min.
-1$^\circ$C nieca³e 2h 30 min. 15 min.

Nale¿y podkre¶liæ, ¿e w literaturze spotyka siê bardzo ró¿ne oszacowania czasu prze¿ycia w zimnej wodzie. Jako na pewno bezpieczn± granicê mo¿na przyj±æ za³o¿enie, ¿e osoba nie ubrana w specjalny kombinezon mo¿e prze¿yæ w wodzie o temperaturze poni¿ej 10$^\circ$C tyle minut, ile wynosi temperatura wody: np. 4 minuty w wodzie o temperaturze 4$^\circ$C. Odpowiednie ubranie (kombinezon neoprenowy, neoprenowe skarpety/obuwie i szczelna kurtka lub suchy kombinezon) mo¿e zwiêkszyæ tê tolerancjê 2-3 razy. Zawsze lepiej przesadziæ z ostro¿no¶ci±, ni¿ nara¿aæ siê na wych³odzenie. Decyduj±c± rolê mo¿e odegraæ na przyk³ad zmêczenie po przep³yniêciu d³ugiego odcinka rzeki, g³ód, niedawno przebyta choroba.

Niska temperatura powietrza w po³±czeniu z si³± wiatru przyczynia siê do wych³odzenia organizmu, nawet bez k±pieli w wodzie. Na wietrze wystêpuje tzw. ,,windchill'', który polega na przyspieszonym parowaniu skóry, co och³adza organizm. Zdarza siê zw³aszcza na du¿ych, wietrznych i faluj±cych zbiornikach wodnych. Nawet je¶li mamy na sobie suchy skafander, a na dzia³anie wody i wiatru wystawione s± tylko d³onie, rêce mog± szybko os³abn±æ. Wiatr wp³ywa na odczuwanie temperatury powietrza ,,obni¿aj±c" subiektywne odczucia: wiatr o sile 3 stopnie Beauforta daje ten sam efekt, co obni¿enie temperatury o 5-10$^\circ$C, natomiast wiatr o sile ponad 7 stopni Bft daje ten sam efekt, co temperatura ni¿sza o nawet 20$^\circ$C przy bezwietrznej pogodzie.

Podstawowym, wczesnym objawem wych³odzenia s± dreszcze. Organizm reaguje tak, gdy nie jest w stanie utrzymaæ normalnej temperatury cia³a (36.6$^\circ$C) i stara siê wygenerowaæ wiêcej ciep³a przez ruch. Pierwsze skutki wych³odzenia to stopniowe os³abienie ca³ego cia³a. Je¿eli dreszcze ustaj±, to sytuacja jest ju¿ bardzo powa¿na. Najpierw tracimy si³y w tych czê¶ciach cia³a, które s± bezpo¶rednio wystawione na dzia³anie wody i zimnego, mokrego powietrza, np. w rêkach. Pó¼niej os³abienie przechodzi w zdrêtwienie, któremu mog± towarzyszyæ skurcze.

Hipotermia wp³ywa poza tym na zdolno¶æ w³a¶ciwej oceny sytuacji. £atwo przeoczyæ moment, kiedy tracimy orientacjê. Wtedy musimy liczyæ na kolegów, którzy zauwa¿± nasze irracjonalne zachowania i spowolnione reakcje. Podczas zimowego p³ywania trzeba szczególnie uwa¿nie obserwowaæ ca³± grupê. Ka¿da k±piel w zimnej wodzie mo¿e prowadziæ do kolejnej, w rezultacie po kilku kabinach kajakarz nie jest w stanie p³yn±æ dalej. Jego dezorientacja przechodzi w zobojêtnienie, które jest na wodzie szczególnie niebezpieczne, poniewa¿ ofiara przestaje interesowaæ siê w³asnym ratunkiem i pomagaæ ratuj±cym.




next up previous
Next: Kilka zasad przeciwdzia³ania wych³odzeniu Up: Rady ogólne Previous: Zasady bezpieczeñstwa

2000-03-13