Wych³odzenie jest to znaczny spadek temperatury cia³a spowodowany zaburzeniem pracy systemu regulacji temperatury cia³a lub zbyt szybkim ch³odzeniem organizmu w stosunku do jego zdolno¶ci wytwarzania ciep³a.
Wyró¿nia siê trzy stopnie wych³odzenia.
Sta³a temperatura cia³a utrzymuje siê dziêki termoregulacyjnym zdolno¶ciom organizmu, które s± wspomagane przez odpowiednie ubranie. Podczas p³ywania kajakiem przy niskich temperaturach powietrza i wody, ta samoregulacja mo¿e zostaæ zak³ócona. Najwiêksze zagro¿enie stanowi woda, która przewodzi ciep³o znacznie lepiej i och³adza organizm 25 razy szybciej ni¿ powietrze. Ró¿ne ¼ród³a podaj±, ¿e organizm mo¿e zniwelowaæ oziêbienie szybsze o 25-500% od strat ciep³a w powietrzu. W ka¿dym razie jest to znacznie mniej ni¿ 25 razy. Poni¿sza tabela pokazuje przeciêtny, oczekiwany czas prze¿ycia w zimnej wodzie, przez co nale¿y rozumieæ, ¿e osoby odporniejsze mog± przetrwaæ d³u¿ej, s³absze nieco krócej.
Temperatura | Skafander | Skafander | Inne |
wody | suchy | mokry (neopren) | ubranie |
+15C | ponad 6h | 4h | 2h |
+10C | 6h | 2h | 1h |
+5C | 3h | 1h | 30 min. |
-1C | nieca³e 2h | 30 min. | 15 min. |
Nale¿y podkre¶liæ, ¿e w literaturze spotyka siê bardzo ró¿ne oszacowania czasu prze¿ycia w zimnej wodzie. Jako na pewno bezpieczn± granicê mo¿na przyj±æ za³o¿enie, ¿e osoba nie ubrana w specjalny kombinezon mo¿e prze¿yæ w wodzie o temperaturze poni¿ej 10C tyle minut, ile wynosi temperatura wody: np. 4 minuty w wodzie o temperaturze 4C. Odpowiednie ubranie (kombinezon neoprenowy, neoprenowe skarpety/obuwie i szczelna kurtka lub suchy kombinezon) mo¿e zwiêkszyæ tê tolerancjê 2-3 razy. Zawsze lepiej przesadziæ z ostro¿no¶ci±, ni¿ nara¿aæ siê na wych³odzenie. Decyduj±c± rolê mo¿e odegraæ na przyk³ad zmêczenie po przep³yniêciu d³ugiego odcinka rzeki, g³ód, niedawno przebyta choroba.
Niska temperatura powietrza w po³±czeniu z si³± wiatru przyczynia siê do wych³odzenia organizmu, nawet bez k±pieli w wodzie. Na wietrze wystêpuje tzw. ,,windchill'', który polega na przyspieszonym parowaniu skóry, co och³adza organizm. Zdarza siê zw³aszcza na du¿ych, wietrznych i faluj±cych zbiornikach wodnych. Nawet je¶li mamy na sobie suchy skafander, a na dzia³anie wody i wiatru wystawione s± tylko d³onie, rêce mog± szybko os³abn±æ. Wiatr wp³ywa na odczuwanie temperatury powietrza ,,obni¿aj±c" subiektywne odczucia: wiatr o sile 3 stopnie Beauforta daje ten sam efekt, co obni¿enie temperatury o 5-10C, natomiast wiatr o sile ponad 7 stopni Bft daje ten sam efekt, co temperatura ni¿sza o nawet 20C przy bezwietrznej pogodzie.
Podstawowym, wczesnym objawem wych³odzenia s± dreszcze. Organizm reaguje tak, gdy nie jest w stanie utrzymaæ normalnej temperatury cia³a (36.6C) i stara siê wygenerowaæ wiêcej ciep³a przez ruch. Pierwsze skutki wych³odzenia to stopniowe os³abienie ca³ego cia³a. Je¿eli dreszcze ustaj±, to sytuacja jest ju¿ bardzo powa¿na. Najpierw tracimy si³y w tych czê¶ciach cia³a, które s± bezpo¶rednio wystawione na dzia³anie wody i zimnego, mokrego powietrza, np. w rêkach. Pó¼niej os³abienie przechodzi w zdrêtwienie, któremu mog± towarzyszyæ skurcze.
Hipotermia wp³ywa poza tym na zdolno¶æ w³a¶ciwej oceny sytuacji. £atwo przeoczyæ moment, kiedy tracimy orientacjê. Wtedy musimy liczyæ na kolegów, którzy zauwa¿± nasze irracjonalne zachowania i spowolnione reakcje. Podczas zimowego p³ywania trzeba szczególnie uwa¿nie obserwowaæ ca³± grupê. Ka¿da k±piel w zimnej wodzie mo¿e prowadziæ do kolejnej, w rezultacie po kilku kabinach kajakarz nie jest w stanie p³yn±æ dalej. Jego dezorientacja przechodzi w zobojêtnienie, które jest na wodzie szczególnie niebezpieczne, poniewa¿ ofiara przestaje interesowaæ siê w³asnym ratunkiem i pomagaæ ratuj±cym.
Next: Kilka zasad przeciwdzia³ania wych³odzeniu
Up: Rady ogólne
Previous: Zasady bezpieczeñstwa
2000-03-13